Łazy w czołówce ekologicznych miejscowości w ogólnopolskim rankingu
Łazy znalazły się na 11 miejscu w ogólnopolskim rankingu przygotowanym przez Pismo Samorządu Terytorialnego „Wspólnota” pod względem wydatków budżetowych na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu przeznaczonych w latach 2018-2021 na jednego mieszkańca. Łazy w kategorii miejscowości wypadły najlepiej w województwie śląskim.
Autorzy rankingu Paweł Swianiewicz i Julita Łukomska porównali wydatki budżetowe na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu w latach 2018 – 2021 w 1500 gminach i podzielili je przez liczbę ludności. Wśród liderów ekologicznych miejscowości znalazły się Łazy z wynikiem 1046,47 zł na jednego mieszkańca. Wśród województw na pierwszym miejscu znajduje się województwo śląskie, zestawienie miast wojewódzkich otwiera Bydgoszcz, a w podrankingu miast powiatowych najlepiej wypadł Lubartów. Zwycięzcą zestawienia gmin wiejskich jest Kleszczów woj. łódzkie.
„Wydatki na ochronę powietrza ponoszą głównie samorządy gminne. Wprawdzie w minionych czterech latach pojawiły się one także w budżetach 14 województw, ale w porównaniu z gminami wielkość tych nakładów była minimalna. Zajmujące pierwsze miejsce w zestawieniu woj. śląskie przeznaczyło na ten cel zaledwie kilkanaście złotych na mieszkańca, zdecydowanie mniej niż ponad połowa wszystkich gmin. W przypadku powiatów takie wydatki pojawiają się w mniej niż co czwartym samorządzie. Jeśli chodzi o gminy to wydatki na ochronę powietrza i klimatu występują w ponad 2200 jednostkach. Są bardzo zróżnicowane. W prawie 1200 gminach w ciągu czterech lat nie przekroczyły 50 zł na jednego mieszkańca, były więc niemal symboliczne, nie pozwalając na realizowanie większych programów. Na przeciwnym biegunie mamy 96 gmin, w których przekroczyły 1000 zł na mieszkańca. Interesujący – i nieco zaskakujący – jest rozkład przestrzenny tych JST. Znajdują się one przede wszystkim w Polsce Wschodniej. W tej liczącej niespełna sto jednostek grupie są 33 gminy z woj. lubelskiego, 20 gmin podlaskich i 17 mazowieckich. Nie ma natomiast ani jednej z województw kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, pomorskiego i zachodniopomorskiego” – czytamy we „Wspólnocie”.
Na co konkretnie zostały przeznaczone pieniądze na ochronę powietrza w latach 2018-2021 z budżetu Gminy Łazy?
„Gmina Łazy od wielu lat sukcesywnie podejmuje szereg działań z zakresu ochrony powietrza i atmosfery. Od 2007 roku ze środków WFOŚIGW, programów unijnych oraz środków własnych corocznie realizuje inwestycje w zakresie modernizacji źródeł ciepła, termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej czy też w ostatnich latach budowy OZE. Ponadto systematycznie edukujemy naszych mieszkańców prowadząc kampanie zarówno w oddziałach przedszkolnych, w szkołach podstawowych jak również wśród mieszkańców naszej gminy, wierząc, że świadomość ekologiczna mieszkańców przełoży się na ich działania, które w przyszłości zaowocują dbaniem o środowisko. Cieszymy się i jesteśmy ogromnie dumni, że działania naszej gminy zostały dostrzeżone i docenione, co przełożyło się na wysokie bo 11 miejsce w ramach kategorii miasta inne. Jednocześnie w kolejnych latach deklarujemy podejmowanie dalszych działań, które przełożą się na przeciwdziałanie zmianom klimatycznych, ochronę atmosfery i klimatu” – powiedział Burmistrz Łaz Maciej Kaczyński.
Gmina Łazy myśląc o czystym powietrzu i oszczędności ciepła, zgodnie z przyjętą polityką gminną, każdego roku systematycznie remontuje placówki oświatowe oraz budynki pełniące funkcje społeczno-kulturalne dzięki zaangażowaniu środków własnych, dotacji i umarzalnych pożyczek z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Głównie prace obejmują izolację oraz docieplenie ścian i fundamentów, termomodernizację budynków, wymianę źródła ciepła i instalacji c.o. Dzięki tym funduszom udaje nam się każdego roku zmienić wizerunek szkół i budynków użyteczności publicznej tworząc budynki przyjazne dla dzieci i środowiska.
Ponadto gmina uruchomiła program dopłat do wymiany kotłów grzewczych w budynkach mieszkalnych i od 2018 roku systematycznie uruchamia środki na ten cel. W 2019 roku gmina przystąpiła także wraz z 5 gminami do programu budowy instalacji odnawialnych źródeł energii. Projekt skierowany był do mieszkańców budynków jednorodzinnych, a rzeczowa realizacja inwestycji rozpoczęła się w 2021 roku.
W tabeli stanowiącej załącznik do niniejszego artykułu przedstawiamy wykaz 3 sztandarowych działań proekologicznych realizowanych przez Gminę Łazy oraz kampanie edukacyjno-ekologiczne dla mieszkańców.
Dlaczego Gmina Łazy zdecydowała się na wydatki na ochronę powietrza?
Roczny raport monitoringu powietrza każdego roku wskazuje na znaczne przekroczenia substancji szkodliwych w powietrzu dla obszaru Gminy Łazy. Gmina Łazy w latach 2020- 2021 otrzymywała z Powiatowego Zarządzania Kryzysowego w Zawierciu powiadomienia o jakości powietrza oraz o konieczności podjęcia działań określonych w Planie Działań Krótkoterminowych w następującej ilości:
Poziom I – powiadomienie o ryzyku wystąpienia przekroczenia średniodobowego poziomu dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu – w 2021 r. -3 powiadomienia, w 2020 roku – 2 powiadomienia.
Poziom II - Ostrzeżenie o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu informowaniadla pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu – w 2021 roku- 11 powiadomień, w 2020 roku - 10 powiadomień.
Poziom III - Alarm smogowy - Powiadomienie o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu – w 2021 roku -2 powiadomienia, w 2020 roku – 1 powiadomienie.
Zadania z zakresu ochrony powietrza realizowane były również jako kontrole instalacji przeprowadzonych w ciągu doby obowiązywania POZIOMU II lub POZIOMU III (Alarmu smogowego) wynikających z art. 30, 31 i 155 ustawy
o odpadach (spalanie odpadów w kotłach i piecach, spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi) oraz z uchwały antysmogowej. W 2021 roku przeprowadzono 34 takie kontrole, a w 2020 roku 31 kontroli.
Wykonane na terenie gminy zadania inwestycyjne w sposób znaczny przyczyniły siędo realizacji celu jakim jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Łazy jest emisja obejmująca: emisję niską (kotłownie, indywidualne paleniska domowe i prywatne zakłady), emisję komunikacyjną, emisję z zakładów przemysłowych, emisję niezorganizowaną.
Jakie działania promocyjno-edukacyjne są prowadzone w Gminie Łazy wobec mieszkańców w zakresie ochrony powietrza?
Informacje dotyczące ochrony środowiska zamieszczane są na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Łazach w zakładkach: Ochrona środowiska, Gospodarka odpadami, Prace geologiczne i górnicze, a od 2018 roku w zakładce Jakość powietrza.
Ogłoszenia i komunikaty zamieszczane są również na tablicach ogłoszeń w siedzibie Urzędu oraz na tablicach ogłoszeń w poszczególnych sołectwach. Ponadto wdwutygodniku Echa Łaz publikowane były informacje dotyczące systemu działania gospodarowania odpadami na terenie Gminy Łazy, a także komunikaty i ogłoszenia o treści ekologicznej.
W latach 2018-2021 prowadzono także kampanie edukacyjne obejmujące działania podejmowane w ramach realizacji treści ekologicznych zarówno w oddziałach przedszkolnych i w szkołach podstwowych jak również wśród mieszkańców naszej gminy.
Ponadto materiały informacyjne i promocyjne o programie udostępniane są w Punkcie Konsultacyjno- Informacyjnym oraz w Biurze Obsługi Interesanta. W ramach programu odbyły się również trzy spotkania informacyjne dla mieszkańców w formie online.
W załączniku przedstawiamy wykaz realizowanych kampanii edukacyjno-informacyjnych.
Jak wyglądają plany na przyszłość w celu ochrony powietrza?
Przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz realizacja działań inwestycyjnych
i edukacyjnych z zakresu ochrony środowiska to jeden z priorytetów gminy na kolejne lata. Realizacja największych zaplanowanych zadań w tym obszarze będzie możliwa w przypadku pozyskania dofinansowania ze środków krajowych czy unijnych w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2020-2027.
Patrząc na pozytywne efekty i olbrzymie zainteresowanie mieszkańców realizacją programu budowy odnawialnych źródeł energii planujemy realizację II etapu inwestycji. W ramach projektu chcemy wspierać energię odnawialną poprzez dostawę i montaż pomp ciepła do c.o. i c.w.u. oraz instalacji fotowoltaicznych. Projekt chcemy rozszerzyć inwestując nie tylko w budowę OZE w budynkach mieszkalnych ale też w budynkach wielorodzinnych i użyteczności publicznej. Kolejnym zadaniem priorytetowym jest poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej oraz budynków komunalnych wraz z dalszym inwestowaniem w wymianę źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, wielorodzinnych i użyteczności publicznej. Działaniom inwestycyjnym towarzyszyć będzie prowadzenie edukacji ekologicznej i działań z zakresu pogłębiania świadomości ekologicznej mieszkańców.
Jak oceniane są programy mające wspomagać Gminę Łazy w walce o czyste powietrze?
Inwestycje proekologiczne, szczególnie te w obszarze czystego powietrza są niezwykle istotne ale też kosztowne. Programy krajowe i zagraniczne skutecznie wspomagają gminy w walce o czyste powietrze, jednakże wysokość środków przeznaczonych na realizację tych inwestycji jest zbyt mała w stosunku do potrzeb, szczególnie gmin z aglomeracji śląskiej borykających się z notorycznym przekraczaniem poziomu zanieczyszczenia środowiska. Zapewne w walce o czyste powietrze pomagają programy dotacyjne, jednakże coraz częściej słyszy się także o programach pożyczkowych, co w obecnej sytuacji finansowej gmin może być barierą w realizacji projektów proekologicznych. Zatem z niecierpliwością oczekujemy na uruchomienie konkursów w ramach nowej perspektywy unijnej, które zakładają dotowanie inwestycji zapobiegających zmianom klimatu, ze względu na fakt iż jest to problem ogólnoeuropejski.